In het kader van ons jaarthema Spel & Stad schrijven we elke maand over Speel Goed gemaakt door architecten. De afgelopen maanden hebben we speelgoed belicht dat is ontworpen door vermaarde architecten als Mart Stam, Alma Siedhoff-Buscher, Charles & Ray Eames, Vilanova Artigas, Bruno Taut en Enzo Mari. Deze maand staat architecte Lina Bo Bardi centraal. Het is de laatste in onze reeks Speel Goed door architecten.

‍

Lina Bo Bardi (1914 – 1992) was een in Italië geboren Braziliaanse modernistische architecte. Ze was een productieve architect die zich haar hele leven bezighield met de sociale en culturele aspecten van architectuur. Ze werd buiten Brazilië vooral bekend na haar dood. In de jaren 90 van de vorige eeuw en begin jaren 2000 verschenen steeds meer publicaties en tentoonstellingen over haar werk. Een weinig bekend werk van haar hand is een pop; niet door haar ontworpen, maar door haar gevonden! Rondom deze pop ontwierp en realiseerde Bo Bardi een complete tentoonstelling met de titel Beauty and the Right to be Ugly.

‍

Bo Bardi zag hoe Brazilie in de jaren 70 van de vorige eeuw steeds meer werd overspoeld door Amerikaanse goederen voor kinderen, met name Disneyproducten. Deze producten kenden een bepaald schoonheidsideaal – bijvoorbeeld de Barbiepoppen van lange, dunne, blonde meisjes – en Bo Bardi ageerde hiertegen. Zogenaamde lelijkheid had immers net zoveel recht om er te zijn als deze westerse schoonheidsidealen. Op één van haar reizen vond ze een pop die het ‘lelijkheidsideaal’ belichaamde en deze pop werd het centrum van de tentoonstelling. Met deze tentoonstelling probeerde Bo Bardi het ‘recht op het lelijke’ te propageren.

‍

Dit vertaalde ze naar haar architectuur. Want wie bepaalde eigenlijk wat mooi en lelijk was? Bo Bardi probeerde het kritisch denken over het proces van de materiële productie van schoonheid te stimuleren. Ze ging daar zo ver in dat ze in 1972 in een interview vertelde dat haar ‘hoofddoel als architecte was om lelijke architectuur te maken’. Over smaak valt niet te twisten, zeggen we in Nederland. Feit is dat haar architectuur in 2021 op de architectuurbiënnale van Venetië postuum werd gehonoreerd met een Gouden Leeuw. Lelijk of niet.